Zapraszam do wspólnych spacerów po wczesnośredniowiecznych grodziskach wzdłuż Sanu w okolicach Przemyśla.
Borusz w Tuligłowach
Ruszając z Przemyśla w stronę Dynowa, zachęcam, by w pierwszej kolejności zwiedzić potężne grodzisko w Tuligłowach na górze Borusz, położone kilkanaście kilometrów od koryta Sanu. Temu grodowi poświęciłam osobny artykuł: Borusz – Góra Czarownic. Tam też częściowo się będzie rozgrywać akcja drugiej części mojej powieści.
Bachów
Kolejne wczesnośredniowieczne grodzisko znajduje się w miejscowości Bachów. Zostało zakwalifikowane i skatalogowane jako zabytek archeologiczny przez Narodowy Instytut Dziedzictwa.
Jak dotrzeć do grodziska w Bachowie?
Można w Babicach skręcić w stronę Sanu, następnie w Bachowie przedostać się kładką dla pieszych (Most Green Velo) przez rzekę. Trzeba się jednak liczyć z tym, ze czeka nas 3 km wędrówki pieszo w jedną stronę i drugie tyle w drugą. Jeśli poruszamy się na rowerze, to warto wiedzieć, że ta trasa jest częścią Wschodniego Szlaku Rowerowego Green Velo.
Jeśli poruszamy się samochodem i nie mamy ochoty na zbyt długie spacery, proponuję w Nienadowej skręcić na Iskań i zatrzymać się w przysiółku Stupnica przy rzeczce o tej samej nazwie. Widoczny na powyższej mapie punkt Old Cemetery, czyli Stary Cmentarz to równocześnie miejsce, gdzie się znajdowało grodzisko we wczesnym średniowieczu.
Można też pewnie przez bród:) Przynajmniej na to wskazują drogi prowadzące prosto w nurt rzeki (zdjęcie poniżej), tego jednak nie próbowałam.
Grodzisko i Stary Cmentarz
Na miejscu nie ma żadnej tablicy informacyjnej. Chcąc wdrapać się na górę, trzeba wejść na nieutwardzoną ścieżkę (prawdopodobnie kiedyś tu była droga) po lewej stronie wzniesienia. Kiedyś na szczycie stała cerkiew, potem została rozebrana i pozostał jedynie cmentarz greckokatolicki.
Szczyt wzgórza składa się z dwóch części, które rozdziela dość wysoki kopiec.
Majdan grodziska to prawdopodobnie część południowa. Nie dostrzegamy tam wałów typowych dla wczesnośredniowiecznych grodów, raczej wykorzystywano naturalne ukształtowanie terenu. Natomiast okopy, które zwracają uwagę w tej części cypla, to pozostałość po II wojnie światowej.
Wystarczy spojrzeć z góry na okolicę, by zrozumieć, że było to doskonałe miejsce strategiczne i w średniowieczu i podczas II wojny światowej.
Groby znajdują się na obu częściach wzniesienia, niektóre są bezpośrednio w okopach. Na jednych można odczytać nazwiska, pozostałe są bezimienne.
Brak informacji
Mało kto z mieszkańców Bachowa wie, że tu było średniowieczne grodzisko, miejsce jest im znane raczej jako Stary Cmentarz. W niektórych książkach Bachów jest wymieniany jedynie jako domniemany wczesnośredniowieczny gród (Adam Kostek Panorama pradziejów i wczesnego średniowiecza regionu przemyskiego), ale jednak został uznany za takowy przez Narodowy Instytut Dziedzictwa, przebiega tędy Wschodni Szlak Rowerowy i wypadałoby postawić w pobliżu tablicę informacyjną nie tylko na temat uroków krajobrazu Przełomu Sanu.
Monika Maciewicz