Niegdyś ptak święty, słynący ze swej mądrości oraz zdolności wróżenia, później głównie szkalowany (bo nie powrócił na arkę Noego), traktowany jako wcielenie zła. Czarne upierzenie tylko potwierdzało jego związki z siłami ciemności, a padlinożerność budziła negatywne emocje. Jak nasi słowiańscy przodkowie postrzegali kruka?

Kruk a Nawia, Prawia i Jawia

Kruk to ptak funkcjonujący w trzech częściach Wszechświata: Nawii, Prawii i Jawii. Nawia to świat, gdzie trafiają dusze zmarłych, związki kruka z tą krainą wynikają z jego padlinożerności, a więc bliskiego kontaktu ze śmiercią. Prawia to świat bogów, a kruk, wznosząc się w powietrzu, staje się bliski górnej sferze. Jawia natomiast jest fizycznym światem ludzi, gdzie kruk przebywa, by zdobyć pożywienie. Może być zatem mediatorem między tymi sferami. Przypisywało mu się między innymi zdolność przeprowadzania dusz zmarłych.

Kruk we wróżbiarstwie

Przynależność do wszystkich trzech światów nadawała mu przede wszystkim dar wróżenia. Zlot kruków, które zazwyczaj żyją w parach lub bardzo małych grupach, zapowiadał nadejście wojny. Gdy kruk siadał na dachu domu, w którym przebywał chory, zapowiadał jego rychłą śmierć. Niekorzystne też było ujrzenie kruka nadlatującego od lewej strony lub szybującego w powietrzu. Pojawienie się tych ptaków podczas siewu zapowiadało nieurodzaj. Jednak kruk nadlatujący od prawej czy ptaki te dziobiące ziemię przed wojskiem, mającym wyruszyć na bitwę, to wróżba szczęścia.

Ptaki niezwykły

Niezwykłość tego gatunku polega na jego inteligencji. Ponoć ptaki te nadają sobie imiona i używają ich, wzywając się nawzajem. Mają bardzo rozwiniętą tę część mózgu, która jest odpowiedzialna za abstrakcyjne myślenie. Wierzono, że mogą nauczyć się ludzkiej mowy, ale też człowiekowi przekazać dar rozumienia mowy zwierząt. Zjedzenie kruka mogło zapewnić mądrość.

Kamień niewidzialności

Słowianie wierzyli, że kruki dysponowały magicznym kamykiem, po połknięciu którego można było się stać niewidzialnym. Można było taki kamień znaleźć w kruczym gnieździe, albo wymusić na ptakach jego przyniesienie, torturując ich młode (sic!)

Podsumowanie

Kruki wzbudzały w naszych przodkach respekt. Będąc wysłannikami bogów, mogły nieść od nich wieści, kwestią było ich prawidłowe odczytanie.

Monika Maciewicz

 

Bibliografia:

-Piotr Kowalski „Leksykon. Znaki świata. Omen, przesąd, znaczenie”.